Palmy to nie tylko Niedziela Palmowa. Jest tradycja przystrajania grobów palmami i ozdabiania stroików świątecznych

 Palmy znane ze swojego uroku w całej Polsce, powstają pod Lubartowem. Rękodzielnictwo kwitnie w miejscowościach takich jak Wólka Rokicka, Serniki, Wola Sernicka, Trzciniec. Po palmy, koszyczki, bukiety z suszonych kwiatów i inne wielkanocne ozdoby przyjeżdżają tutaj hurtownicy z odległych miast, na przykład z Krakowa. O tym jak powstaje palma, rozmawiamy z Janiną Matyjaszczyk z Wólki Rokickiej.

 

Ile czasu zajmuje wykonanie palmy?

– To zależy od tego jaka to palma, tzn. z czego jest robiona. Palma robiona głównie z gotowych elementów – np. suszki, kartamus, trawy, trzcina, które są przytwierdzane do palm, robi się szybciej. Na przykład jedną palmę na sprzedaż hurtową robi się krócej niż 10 minut. Natomiast zrobienie palmy, gdzie np. kartamus jest środkiem kwiatka, lub kwiaty robione są z kukurydzy, zajmuje więcej czasu (kwiaty mogą być robione także z liści dębu – tak na przykład robi się w miejscowości Serniki). Im więcej szczegółów (elementów ozdobnych) ma palma, tym dłuższy jest czas jej produkcji. Takie palmy raczej nie są robione na sprzedaż, ale na zamówienie albo dla rodziny.

Jakie są kryteria wykonywania palm na handel?

– Palmy na sprzedaż nie są robione z elementów nietrwałych, przeważnie robi się je bez bukszpanu, bo szybko żółknie. Jeśli już ktoś się decyduje na zrobienie takiej palmy, to jest ona wykonywana na tydzień przed sprzedażą.

Z czego składa się przykładowa palma? Jak się ją robi?

– W pierwszej kolejności wykonuje się część górną palmy, tzw. czub (pędzelek na górze) jest tam wykorzystana: trzcina, trawa wysuszona, kłosy np. owsa, proso, może być drżączka. Potem jest

rządek suszków, wstawka z bukszpanu i z drobniejszej drżączki, kartamusu, potem tak zwana „bombka” zrobiona z kłosów (mogą być wybielone albo naturalne), potem kartamus i wstawka z bukszpanu, drżączki i zakrwianu, malutkie kwiatki zrobione z kukurydzy. Palma wykończona jest liśćmi trzciny. Można dodatkowo trzonek owinąć wstążką albo folią.

Czy młodzi przejmują tradycję?

– Tradycja powoli zanika, mało młodych ludzi zajmuje się tym. Kiedyś większość kobiet na wsi robiła palmy dla siebie i na sprzedaż. Teraz coraz rzadziej spotyka się osoby robiące palmy, bo wymiera pokolenie palmiarek.

Od kiedy zaczynają się przygotowania do zrobienia palmy? Jak wygląda ten cykl?

– Cykl produkcji palmy zaczyna się zaraz po Świętach Wielkanocnych, bo produkcja palmy to praca całoroczna. Po świętach wysiewa się nieśmiertelniki (suszki sadzi się w szklarniach, potem pikuje do ziemi) zrywa w miesiącach lipiec – sierpień. Zakrwian również rozpoczyna wegetację od szklarni wczesną wiosną. Kłosy zbóż (owies, żyto, pszenżyto) zbiera się do palm jeszcze zielone. Jeśli chcemy uzyskać kolor mniej naturalny, wybiela się elementy palm. A farbuje się w dużych kotłach specjalnymi farbami. Powiązane w pęczki segreguje się i wiesza. Wszystko się suszy naturalnie na powietrzu. W każdej palmie powinna być trzcina, która trzyma całą konstrukcje. Niektóre składniki palmy nie są wysiewane, tylko zbierane w naturalnym ich środowisku. Trzcinę i jej liście zbiera się w lecie, kiedy jeszcze nie zaczyna pylić. Rośnie nad stawami, na podmokłych terenach. Wrotycz, krwawnik – rosną na polach. Podobnie trawa do palm – zrywana jest z łąk. Bukszpan tak samo. Na palmy nie wysiewamy specjalnie zbóż. Zbiera się je przy okazji żniw. Palmy to nie tylko Niedziela Palmowa. Jest tradycja przystrajania grobów palmami i ozdabiania stroików świątecznych.

No a co dalej z palmą po Niedzieli Palmowej?

– Palma jest ściśle związana z tradycją Kościoła Katolickiego. W dzień Zmartwychwstania Pańskiego (Niedzielę Wielkanocną) po przyjściu z Rezurekcji gospodarz macza czubek palmy w wodzie święconej, święci dom i obejście oraz wszystkich domowników. W Święto Trzech Króli palmy są palone.

RODZAJE PALM

– Główny podział to:

Palmy naturalne – nie są barwione elementy składowe palmy. Jeśli już, to niewielka ich ilość i w barwy naturalne.

Palmy malowane – maja malowane elementy kwiaty, trawy, liście. Przeważnie kolory jaskrawe. Są bardzie „efektowne”.

Uwaga: Popularne suszki to nieśmiertelniki.

 

Tekst i foto: Radosław Ozonek