Zobaczyliśmy to na żywo. Rekonstrukcja 22 lipca 1944

Grupy rekonstrukcji historycznej zaprezentowały mieszkańcom Lubartowa wydarzenia sprzed 70 lat . Rekonstruktorzy zawitali w środę 23 lipca do naszego miasta, w ramach Rajdu szlakiem 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej po Lubelszczyźnie.

Seria z Ckm-u poszła z hukiem na Placu Piłsudskiego. Tak rozpoczęła się inscenizacja zajęcia Lubartowa przez oddziały 27 WDP AK. Podobne inscenizacje akcji 27 WDP AK zaplanowano także w Kocku i Skrobowie. Organizatorami Rajdu szlakiem Dywizji są: Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. św. Jakuba Apostoła w Lublinie, Fundacja Niepodległości, Fundacja Banku Zachodniego WBK, Urząd Miasta Lublin, Środowiskowy Hufiec Pracy, Środowisko Żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK
– Dziś możemy uczestniczyć w drugim już etapie obchodów 70 rocznicy wyzwolenia Lubartowa – powiedziała podczas spotkania na Placu Piłsudskiego Anna Bielińska, Sekretarz Miasta Lubartów. – Serdecznie dziękuję organizatorom, Fundacji Niepodległości i na ręce dr Piotra Gawryszczaka składam podziękowania zarówno od Burmistrza Miasta Lubartów jak i mieszkańców miasta, za to, że poruszacie nasze serca, zachowujecie tamtą pamięć sprzed 70 lat, utrwalacie i ocalacie od zapomnienia.

„W dniu 23 lipca 1944 roku Lubartów był już wolny. Dzień wcześniej żołnierze 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej wyzwolili Lubartów. Miasto było w rękach Polaków, przedstawicieli rządu emigracyjnego w Londynie. Po tych wydarzeniach doszło do wielu trudnych sytuacji w historii Polski, która była rzeczywiście inna niż przekazywała to propaganda PRL. Żołnierze podziemia zostali przez pachołków Rosji wygonieni. Niestety, żeby ratować ludność cywilną i godność oręża polskiego, oddziały zostały wycofane. Wygoniono żołnierzy w bardzo haniebny sposób, który podkreślał przyszłość działań sowietów i rzekomego polskiego wojska, wymierzone w polskość i istotę polskości.”
– Tak o późniejszych wydarzeniach po wyzwoleniu Lubartowa opowiedział w skrócie Dariusz Palusiński z Grupy Rekonstrukcji Historycznej 8 Ppleg.
Rys historyczny przedstawił zebranym doktor nauk historycznych, wiceprezes Fundacji Niepodległości w Lublinie, Piotr Gawryszczak:
„27 WDP AK stanowiła główną siłę w lipcu 1944 roku. Była to najdłużej walcząca jednostka Polskiego Państwa Podziemnego (…). W okolicach Firleja 20 lipca dywizja przedarła się przez Wieprz i 21 lipca do zgromadzonych oddziałów dotarł łącznik z Lubartowa, który przekazał prośbę dowództwa tutejszej placówki, o wsparcie działań miejscowej Armii Krajowej, ponieważ miejscowe oddziały na czele z porucznikiem Jurem rozpoczęły walki w mieście. Po dotarciu batalionów 27 WDP AK te oddziały opanowały dworzec kolejowy, a także koszary niemieckie i 21 lipca walki w mieście rozpoczęły się. Następnego dnia o świcie, 22 lica nastąpił dramatyczny, lecz pozytywny moment dla żołnierzy AK, ponieważ dotarł do Lubartowa pociąg niemiecki z uzbrojeniem, żywnością. Pociąg ten zatrzymano przed dworcem. Oddziały miejscowe wraz z oddziałami 27 WDP AK doprowadziły do tego, że obsługa pociągu i wszyscy żołnierze wycofali się w kierunku na Firlej. W Woli Lisowskiej pozostałe oddziały 27 WDP AK zmierzające do Lubartowa, starły się z oddziałem niemieckim. Zdobyły wiele uzbrojenia, Niemcy mieli bowiem 6 pojazdów ciężarowych. W dniu 22 lipca Niemców w Lubartowie już nie było, wkroczyły następne oddziały 27 Wołyńskiej. Natomiast następnego dnia, 23 lipca do Lubartowa wkroczyły oddziały Armii Czerwonej, u ich boku pojawił się Grzegorz Korczyński, pułkownik Armii Ludowej, który już wcześniej wielokrotnie występował do 27 WDP AK, mówiąc że jest jedynym legalnym dowódcą, domagając się opuszczenia Lubartowa przez dywizję (…). Ustalono, że 25 lipca w Skrobowie dojdzie do spotkania żołnierzy 27 WDP AK z dowództwem sowieckim. Doszło do trudnych rozmów. (…) Podczas spotkania sowieci postanowili, że 27 WDP AK nie będzie brała udziału w walkach, co spotkało się z ostrą krytyką oficerów dywizji (…).”

Inscenizację rozbrojenia 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty będzie można zobaczyć 25 lipca w Skrobowie (godz.18.30). Odbędzie się ona w autentycznym miejscu tego wydarzenia i w pełnej, historycznej dacie. Organizatorzy zapraszają 25 lipca do Skrobowa, zwłaszcza, że na zakończenie zorganizowane zostanie ognisko oraz spotkanie z kombatantami 27 WDP AK.

Aleksandra Jędryszka
foto: Piotr Opolski

Oto program kolejnych rekonstrukcji zapowiadanych przez organizatorów rajdu:

24 lipca 2014 r. Skrobów (godz.17.00)
Przeprawa przez Prypeć 1944.
Zapraszamy na inscenizację przeprawy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK przez rzekę Prypeć w 1944 roku. Inscenizacja odbędzie się 24 lipca w miejscowości Skrobów o godz. 17.00.
25 lipca 2014 r. Skrobów (godz.18.30)
Rozbrojenie 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty. Ostatni akt istnienia 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Podstępne i skrytobójcze postępowanie sowieckich wojsk i oddziałów AL w stosunku do 27 WDP AK. Nasza inscenizacja będzie miała miejsce w autentycznym miejscu tego wydarzenia i pełnej, historycznej dacie.  Zapraszamy 25 lipca 2014 roku godzina 18.30 Skrobów. Na zakończenie zorganizowanie zostanie ognisko oraz spotkanie z kombatantami 27 WDP AK.